Let op: de groene onderstreepte teksten zijn hyperlinks.
Een foto van object H.02034 uit de collectie van het Westlands Museum.
Een soort lieveheersbeestje maar dan met strepen in plaats van stippen. Hij is nog geen centimeter groot….de coloradokever.
Je zou het niet zeggen maar dit beestje is de schrik van alle tuinders.
.
In een van de polygoonjournaals in 1948 werden de mensen nog eens gewaarschuwd voor de coloradokever en hun larven.
Kevers en larven zijn samen in staat een rijke aardappelakker door hun onstilbare vraatzucht in angstwekkend korte tijd te verwoesten. “De geringste nalatigheid in de bestrijding ervan kan noodlottig worden” meldt het polygoonjournaal.
De tuinders hadden dan ook de plicht om, wanneer ze coloradokevers op hun land aantroffen, de autoriteiten te alarmeren en de beestjes zelf te bestrijden
Miljoenen coloradokevers op het strand
In 1948 hebben we een behoorlijke plaag van coloradokevers gehad.
Van Hoek van Holland tot aan Noordwijk spoelden miljoenen coloradokevers op het strand aan. En dan denk je aangespoeld, dus dan zullen het wel dode kevers zijn geweest, maar dat was niet zo. Die beestjes hebben namelijk de handigheid om zuurstof op te slaan onder hun vleugels.
In eerste aanleg werden er wat politieagenten en militairen op af gestuurd. Maar die redden het niet om al die beestjes op te rapen. Toen is ervoor gekozen om schoolkinderen in te zetten. Duizenden, afkomstig van allerlei scholen, ook vanuit ’s-Gravenzande, Monster en Naaldwijk.
Er zijn helaas geen foto’s gevonden van het kevers rapen in het Westland.
Om toch een indruk te kunnen geven van hoe het was, gebruiken we een paar foto’s uit Zandvoort.
Coloradokevers rapen in Zandvoort 1948 ( foto’s Harry Pot, Nationaal Archief/Anefo)
De kinderen moesten op hun vrije woensdagmiddag naar het strand om die beestjes op te rapen. Ze hadden een bakje bij zich waar de kevertjes ingestopt werden.
Mevrouw Rodenburg-van der Ende was 13 jaar oud en leerling van de Koningin Wilhelminaschool in ’s-Gravenzande.
Zij vertelt “Ieder kreeg een zureharingpot om ze in te doen. Het was best een beetje eng maar je deed gewoon mee. Ik had een pot vol gevangen en de potten werden ingeleverd op school”.
(screenshots uit het polygoonjournaal)
Een pot vol gevangen. Op 10 juni 1948 werden er op het strand van Hoek van Holland 24.000 kevers en op de stranden van Monster en Ter Heijde maar liefst 144.000 opgeraapt. De kevers werden aan het einde van de dag verbrand of in pannen met hete olie gegooid.
De Nederlandse bevolking was de schoolkinderen zeer erkentelijk voor het rapen en vernietigen van de coloradokevers.
Uit dankbaarheid loofde de kledingfirma KLM (Kan Langer Mee) uit Haaksbergen op een zeker moment tien vliegtuigreisjes uit.
De kinderen die de meeste kevertjes hadden opgeraapt, mochten met een vliegtuig mee. Dat werd vanuit het ministerie naar de scholen gecommuniceerd. En de schooldirecteuren mochten vervolgens kinderen hiervoor aandragen. Medio juli 1948 zijn er inderdaad tien kinderen geweest die dat luchtreisje hebben gemaakt.
Een van die kinderen was Adriaan of Aat Vellekoop uit ’s-Gravenzande, die meer dan 2.000 coloradokevers geraapt had.
Aat heeft dat reisje gemaakt en daar een opstel over geschreven, dat integraal gepubliceerd is in de krant. Hij vertelt in zijn opstel dat ze zijn opgestegen bij Schiphol en over het IJsselmeer richting Twente gevlogen. Daar zijn ze uitgestapt en in vier Fords geladen voor een rondrit door Overijssel.
In Haaksbergen bezochten ze de EHCO-KLM-fabriek. Bij terugkeer op Schiphol stonden alle vaders en moeders te wachten en die hebben de kinderen weer mee terug naar huis genomen. Onder hen behalve Aat ook ene Elly uit het Westland en Jan Kiers uit Den Haag.”
Lees het opstel van Aat.
Mw. Rodenburg-van der Ende vertelt:
“Aan deze actie zat voor ons iets heel bijzonders. Wij mochten nl. meedoen aan een verloting en kregen daarom allemaal een lotnummer. Precies op die dag was ik ziek en dus niet op school. Een klasgenoot, Gerie Kemeling, mocht voor mij een nummer kiezen. Zelf koos ze nummer 14 en ik kreeg nummer 13. Waarschijnlijk had ik dit nummer zelf niet gekozen vanwege het ongeluksgetal.
Het nummer bracht mij echter juist geluk. Ik hoorde de volgende dag dat ik de hoofdprijs had gewonnen en mee mocht op een vliegtripje boven Westland in een Fokker machine.
De foto van de hele groep gelukkigen, voor het betreffende vliegtuig, heb ik nog steeds in mijn bezit (foto HAW1-002211) . Voor die tijd was het echt iets heel speciaals.
Samen met meester Spring en mijn moeder, die het allemaal ook reuze spannend vond, gingen we per auto naar de luchtbasis Iepenburg. Per vluchtje mochten er 3 kinderen mee. Eén naam van een ander meisje kan ik mij nog herinneren. Dat was Jopie Steenks uit Maasdijk.
Voor mij was het vangen van de coloradokever een belevenis om nooit te vergeten. Vliegen boven de Westlandse dorpen was geweldig. Het strand en molen Maat in ’s-Gravenzande waren goed herkenbaar.
Het heeft daarna nog heel lang geduurd voordat ik weer in een vliegtuig zat.”
Ondertussen werd in 1949 door de Plantenziektenkundige dienst druk geexperimenteerd met nieuwe bestrijdingsmethoden. Er werden proeven gedaan met helicopters en vliegtuigen die insektendodend middel over de akkers sproeiden. En er werd een speciale sproeimachine ontwikkeld, getrokken door een Jeep.
Maar de Plantenziektenkundige dienst verwachtte dat de komende jaren nog wel vaker een beroep zou worden gedaan op de schoolkinderen.
(archief gemeentebestuur Monster 1930-1970, inv.nr. 1662)
Foto’s op Schiphol.
Fijn dat we de foto van het vliegtripje boven het Westland hebben.
Maar er moeten ook nog foto’s zijn van het vliegreisje van Aat Vellekoop, Elly, Jan Kiers en zeven andere kinderen. In zijn opstel vertelt Aat namelijk dat er foto’s van de groep kinderen zijn gemaakt op Schiphol en in de KLM-fabriek in Haaksbergen. En bekend is dat er op de foto op Schiphol in ieder geval een jongen staat wiens jas helemaal is behangen met glinsterende KLM-speldjes.
Wat zou het mooi zijn om eens te mogen bladeren in het fotoalbum van Aat Vellekoop.
Ken jij Aat Vellekoop, Elly of Jan Kiers? Laat het ons weten.
HAW/JB, 2022
met dank aan Wilma Broch, mw. Rodenburg-van der Ende en Gerard Beijer.